Βρεφικά δημητριακά: Ένα σημαντικό κομμάτι στη διατροφή του μωρού

Τα βρεφικά δημητριακά αποτελούν εξαιρετική τροφή για τη συμπληρωματική διατροφή. Όταν περιέχουν και φαγόπυρο, επιφέρουν ένα ευρύ φάσμα από οφέλη, σύμφωνα με έρευνες.

Τους πρώτους περίπου έξι μήνες της ζωής, ένα βρέφος τρέφεται αποκλειστικά με γάλα. Από έξι μηνών περίπου και πάνω, τα μωρά αρχίζουν να έχουν περισσότερες ανάγκες σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, οπότε πρέπει να προστεθούν στη διατροφή τους οι λεγόμενες συμπληρωματικές τροφές. Η περίοδος της συμπληρωματικής διατροφής είναι κρίσιμη για τη διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών και προτιμήσεων του παιδιού. Στη φάση αυτή, τα βρεφικά δημητριακά παίζουν σημαντικό ρόλο.

Τα δημητριακά (ή σιτηρά ή δημητριακοί καρποί) είναι ώριμοι καρποί ορισμένων φυτών της οικογένειας των αγρωστοειδών. Περιλαμβάνουν το σιτάρι, το καλαμπόκι (αραβόσιτος), τη σίκαλη, το κριθάρι, τη βρώμη, το ρύζι (όρυζα), το κεχρί και το teff. Υπάρχουν επίσης τα λεγόμενα ψευδοδημητριακά, όπως ο αμάρανθος, η κινόα και το φαγόπυρο, που δεν ανήκουν τεχνικά στα σιτηρά, αλλά περιλαμβάνονται σε αυτά λόγω της παρόμοιας διατροφικής αξίας και χρήσης τους. Τα δημητριακά αποτελούν μία από τις πρώτες εξαιρετικές, συμπληρωματικές τροφές που εισάγονται στη διατροφή ενός βρέφους, για τέσσερις λόγους:

1. Ενισχύουν τη διατροφική πρόσληψη, ως πηγή ενέργειας, θρεπτικών συστατικών και βιοενεργών ενώσεων.
2. Αντισταθμίζουν την έλλειψη σιδήρου.
3. Ευνοούν το να αναπτυχθεί εντερικό μικροβίωμα που προσομοιάζει με εκείνο των ενηλίκων. Προάγουν την αύξηση του πληθυσμού των «υγιών» Bacteroidetes. Τα Bacteroidetes αποτελούν ένα από τα πιο κυρίαρχα βακτηριακά φύλλα μαζί με τα Firmicutes και παίζουν κομβικό ρόλο στη σχέση μεταξύ βακτηρίων του εντέρου και την ανθρώπινη υγεία.
4. Είναι επαρκής τροφή για τη σταδιακή μετάβαση από την αποκλειστική κατανάλωση γάλακτος στην κατανάλωση και στερεών τροφών (συμπληρωματική διατροφή).

Η καλή διατροφή για το μωρό και το μικρό παιδί σας…

Η δομή και τα οφέλη των δημητριακών

Όλοι οι δημητριακοί καρποί περιλαμβάνουν τρία μέρη: α) το πίτυρο, που αποτελεί την εξωτερική στοιβάδα του κόκκου και είναι πλούσιο σε ίνες, β) το φύτρο, που είναι πλούσιο σε μικροθρεπτικά συστατικά και λιπίδια, και γ) το αμυλούχο ενδοσπέρμιο.

Στα δημητριακά ολικής άλεσης περιλαμβάνονται όλα τα συστατικά του κόκκου του δημητριακού: 80–85% ενδοσπέρμιο, 10–14% πίτυρο, και 2,5–3% φύτρο. Αντίθετα, στα εκτενώς επεξεργασμένα σιτηρά μένει μόνο το ενδοσπέρμιο, οπότε χάνονται όλες οι πολύτιμες ουσίες που περιέχει το πίτυρο και το φύτρο, όπως οι εδώδιμες ίνες, οι βιταμίνες, τα ανόργανα συστατικά και άλλες φυτοχημικές ουσίες. Στα δημητριακά ολικής άλεσης συναντάμε διάφορες βιοενεργές ενώσεις με ενδιαφέρουσες φυσιολογικές λειτουργίες (π.χ. τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, κυτταρική σηματοδότηση ή/και γονιδιακή ρύθμιση, αντιοξειδωτική δράση) και πιθανούς προστατευτικούς μηχανισμούς. Οι κύριες βιοενεργές ενώσεις είναι οι βιταμίνες, τα ανόργανα συστατικά και τα φυτοχημικά συστατικά, στα οποία περιλαμβάνονται φαινολικές ενώσεις, καροτενοειδή, βιταμίνη Ε, λιγνάνες, β-γλυκάνη, ινουλίνη, ανθεκτικό άμυλο και φυτικά οξέα.

Οι εδώδιμες ίνες και το εντερικό μικροβίωμα

Οι εδώδιμες ίνες είναι άπεπτοι υδατάνθρακες με αποτέλεσμα να μεταφέρονται ανέπαφες στο παχύ έντερο, όπου υφίστανται ζύμωση (ακόμα και 100%) από τα βακτήρια που αποικούν φυσιολογικά το έντερο. Οι ολόκληροι δημητριακοί καρποί, ως εξαιρετική πηγή εδώδιμων ινών και άλλων βιοενεργών ουσιών, διαμορφώνουν το εντερικό μικροβίωμα οπότε επηρεάζουν συνολικά την υγεία μας.

Ο όρος «εντερικό μικροβίωμα» έχει δοθεί στα δεκάδες τρισεκατομμύρια μικροοργανισμών που ζουν στο έντερο ενός ατόμου. Καθένας από εμάς έχει το δικό του, πολύ ξεχωριστό και μοναδικό μικροβίωμα. Τα άτομα που έχουν υγιές εντερικό μικροβίωμα, φαίνεται να έχουν ένα υγιές πλήθος μικροβίων τα οποία συνυπάρχουν και συνεργάζονται άριστα μεταξύ τους για τη διατήρηση της σωματικής όσο και της ψυχικής υγείας. Τα Firmicutes, Bacteroidetes, Actinobacteria, Proteobacteria, Verrucomicrobia, και τα Cyanobacteria αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους του εντερικού οικοσυστήματος. Ο αριθμός των διαφορετικών ειδών μικροβίων που βρίσκονται στο έντερο και η κατανομή τους σε αυτό λέγεται μικροβιακή ποικιλομορφία, ή βιοποικιλότητα. Μια υψηλή ποικιλομορφία σχετίζεται γενικά με «καλή υγεία» του εντέρου. Μείωση στην εντερική μικροβιακή ποικιλομορφία προκαλεί διαταραχή του μικροβιακού πληθυσμού και της ισρροπίας μεταξύ ευεργετικών και παθογόνων βακτηριδίων (ή δυσβίωση) με συνεπακόλουθες επιπλοκές σε εντερικές και εξωεντερικές παθολογικές καταστάσεις (π.χ. αλλεργίες, παχυσαρκία, διαβήτης κ.ά.)

Η διατροφή επηρεάζει βαθιά τη σύνθεση και λειτουργία του εντερικού μικροβιώματος. Στη βρεφική ηλικία, η εισαγωγή στερεών τροφών αποτελεί έναν από τους παράγοντες που επιδρούν σημαντικά σε αυτό. Ειδικότερα, κάθε δημητριακό συνδέεται με διαφορετικές μεταβολές στο εντερικό μικροβίωμα, γι’ αυτό και είναι ωφέλιμο να καταναλώνουμε πολλούς και διαφορετικούς ολόκληρους δημητριακούς καρπούς.

Το ωφέλιμο φαγόπυρο

Από τα ψευδοδημητριακά, το φαγόπυρο έχει προσελκύσει αυξημένο επιστημονικό ενδιαφέρον ως δυνητικά λειτουργικό τρόφιμο. Αποτελεί «δημητριακό» ελεύθερο γλουτένης λόγω της απουσίας γλιαδίνης (τμήμα της γλουτένης) και πρωτεϊνών που αντιστοιχούν σε γλιαδίνες. Στην Ιαπωνία και την Κορέα, συστήνεται ως η πρώτη στερεά τροφή που δίνεται ιδίως σε αλλεργικά βρέφη και είναι δημοφιλές συστατικό στα προϊόντα παιδικής διατροφής.

Εκτός από την υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο, που συνιστά πηγή ενέργειας, το φαγόπυρο αποτελεί καλή πηγή πρωτεΐνης από άποψη όχι μόνο ποσότητας αλλά και ποιότητας, καθώς παρέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα για την ανθρώπινη βιολογική δραστηριότητα, με τιμές παρόμοιες εκείνων που καθορίζονται από την Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO). Πέρα από τον καταλυτικό ρόλο στην πρωτεϊνοσύνθεση, τα αμινοξέα επιτελούν πολλές λειτουργίες στον μεταβολισμό (π.χ. πρόδρομα ορμονών, χρήση ως σηματοδοτικά μόρια, ρυθμιστές έκφρασης γονιδίων). Η ποιότητα ή βιολογική αξία των πρωτεϊνών εξαρτάται από το είδος και τον αριθμό των αμινοξέων που περιέχουν. Το φαγόπυρο έχει μια εξαιρετική ισορροπία αμινοξέων. Μάλιστα, η περιεκτικότητα σε συγκεκριμένα αμινοξέα (όπως η μεθειονίνη, η λυσίνη, η αργινίνη, η τρυπτοφάνη κ.ά.) είναι σε υψηλότερα επίπεδα στον καρπό του φαγόπυρου και της κινόα απ’ ό,τι σε ορισμένα από τα δημητριακά.

Γενικά, το φαγόπυρο σχετίζεται με ενισχυμένη ανάπτυξη και δραστηριότητα του μικροβιώματος, το οποίο είναι σημαντικό για την ορθή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος. Εκτός από πρωτεΐνες, οι κόκκοι του φαγόπυρου αποτελούν επίσης πολύτιμη πηγή λιπιδίων, βιταμινών, ανόργανων συστατικών και φαινολών, που θεωρούνται συστατικά ωφέλιμα για την υγεία, αλλά και ορισμένων αντι-θρεπτικών συστατικών, όπως οι σαπωνίνες, το φυτικό οξύ και οι τανίνες. Οι αντι-θρεπτικές ενώσεις μπορεί να ενεργοποιήσουν μηχανισμούς ωφέλιμους για την υγεία, ιδιαίτερα στον γαστρεντερικό σωλήνα. Ένα παράδειγμα αποτελεί το φυτικό οξύ, το οποίο μπορεί να θετική δράση στο παχύ έντερο, με οφέλη ανάλογα με εκείνα που έχουν οι διαιτητικές ίνες και τους ολιγοσακχαρίτες. Επίσης, η παρουσία των τανινών στη διατροφή μπορεί να δράσει κανονιστικά στο εντερικό μικροβίωμα και να έχει θετικό αντίκτυπο στη μορφολογία του εντέρου.

Η νέα γευστική Bio Κρέμα Δημητριακά και Φαγόπυρο από τη HiPP είναι ένα εξαιρετικά θρεπτικό μείγμα δημητριακών καρπών χωρίς γλουτένη (καλαμπόκι, βρόμη και φαγόπυρο), χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Σύμφωνα με το ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition), δεν πρέπει να προστίθεται καθόλου ζάχαρη στις συμπληρωματικές τροφές, ενώ θα πρέπει να ελαχιστοποιείται ή/και να αποφεύγεται η περιεκτικότητα σε «ελεύθερα σάκχαρα».

Να θυμάστε πάντα ότι η διατροφή έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αύξηση και ανάπτυξη του παιδιού σας. Επιλέξτε τις καλύτερες τροφές !